Mapy, przewodniki
Wyszukiwarka
Kalendarz imprez
Subskrypcja

Nowe wydawnictwa
  • 2024-02-01 09:34

    555 zagadek o Górach Stołowych jest próbą zebrania tego, co w Górach Stołowych najciekawsze, wyjątkowe i niepospolite.Jeżeli nigdy w nich nie byłeś, ta książka pozwoli Ci przekroczyć ich granicę i zajrzeć do środka ― do ukrytych tam historii i mrocznych tajemnic. Gwarantuję, że rozdział po rozdziale coraz szerzej będzie się przed Tobą otwierać niezwykły skalny świat, w którym każda piaskowcowa skałka ma w sobie coś wyjątkowego

  • 2024-01-10 21:30

    Opracowanie poświęcone wrocławskiej gastronomii w latach 1957–1970, w którym czytelnik znajdzie informacje o jej strukturze, typach funkcjonujących zakładów oraz ich umiejscowieniu na terenie Wrocławia. Autor pisze również o prowadzonej przez lokale działalności rozrywkowej oraz przedstawia jadłospisy, opisuje też różne problemy z klientelą (gastronomiczne miscellanea). Wszystko to zostało ukazane na tle ówczesnych przemian

  • 2024-01-10 21:20

    Jak przystało na region w Europie Środkowej, ziemia kłodzka istniała i istnieje realnie, determinowana geografią lub decyzjami politycznymi, a zarazem jest tworem wyobraźni, opisywanym w wielu tekstach i językach. Badanie kultury tego obszaru wymaga zatem podejścia historycznego, skupionego na dziejach narodów i grup społecznych oraz historii ich sztuki, duchowości, obyczaju i przemysłu, jak również użycia perspektyw...

  • 2023-11-09 09:43

    Imponujący łańcuch zamków obronnych w Sudetach to część dziedzictwa Piastów, pierwszej historycznej polskiej dynastii. Z czasem Dolny Śląsk zaczął przynależeć do Królestwa Czech, które było częścią Rzeszy Niemieckiej, ale Piastowie śląscy książętami Rzeszy nigdy nie byli, w odróżnieniu np. do Podiebradów oleśnickich. Piastowie kierowali się własnościowym prawem polskim, podkreślali, że są na Śląsku „od zawsze" i otrzymali przywileje od polskiego władcy, co musiał uznać nawet cesarz

  • 2023-11-08 16:23

    Górskie wędrówki to wspaniała przygoda i mnóstwo pozytywnych doświadczeń i wspomnień – z tym stwierdzeniem zgodzi się zapewne każdy miłośnik gór. Ci z nich, którzy zostali rodzicami mogą zadawać sobie pytanie: Jak zarazić dzieci swoją pasją i miłością do wędrowania po górskich szczytach? Jak zachęcić je do odkrywania nowych miejsc i nakierować ich wrodzoną ciekawość świata na górskie szlaki? I jak nie zrazić ich do takiego rodzaju turystyki, który przecież często wiąże się z dużym wysiłkiem?

Które z n/w pasm jest Twoim ulubionym?
Sonda
Wizyt:
Dzisiaj: 1181Wszystkich: 13725294

Zarážení hory czyli zakaz wstępu do winnic

Piwniczki winiarskie Petrov-Plže. Fot. archiwum CCRJM
Piwniczki winiarskie Petrov-Plže. Fot. archiwum CCRJM
2019-08-27 07:57

     Wielu turystów podróżujących w sierpniu po południowych Morawach i odwiedzających tamtejsze miasteczka natrafia na popularny a niezbyt zrozumiały dla nich zwyczaj – ludowy festyn, którego głównym wydarzeniem jest ustawianie w centralnym punkcie miejscowości udekorowanego wstążkami i umieszczonego na wysokim palu drzewa. Polscy turyści mylnie nazywają je maikiem, a zwyczaj wiążą z dożynkami, uroczystościami religijnymi, np. odpustem na cześć patrona miejscowej parafii lub jednego z patronów winiarzy, św. Bartłomieja. Tymczasem chodzi o coś zupełnie innego – bardzo stary zwyczaj winiarski, który, chociaż stracił dziś swoją pierwotną funkcję, zachował dość tajemniczą nazwę „zarážení hory”. Korzystając ze słownika, można bez trudu dowiedzieć się, że „zarážení” to tyle co wbicie, ale czymże jest owa „hora”?

     Znaczenie tego słowa, jak i samego zwyczaju, najlepiej odda chyba opis jego dawnych obchodów pióra Jana Noháča, żyjącego na przełomie XIX i XX wieku morawskiego etnografa i krajoznawcy:

     Przed świętem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (15. 8.) strażnik winnicy (hotař) układał bukiet z polnych kwiatów, który zanosił do poświęcenia w kościele. Wieczorem  rada gminna oraz właściciele winnic spotykali się w chacie sołtysa, gdzie na koszt gminy wszyscy posilali się jadłem i napojem. Wszyscy uzbrojeni byli w strzelby, a gdy się zmierzchało, szli w miejsce gdzie dobrze było widać wbitą "horę". Tam na ziemi leży obłupany z kory pień sosny (hora), na którego wierzchołku uwiązuje się bukiet poświęcony rano w kościele. Wystaje  z niego drewniany krzyżyk, na który nabija się trzy jabłka. Przy wykopanym dole, do którego ma być wbita "hora", roznieca się ogień, do którego wrzuca się bukiet z ubiegłorocznej „hory”, kadzidło oraz wonne zioła. Wszyscy skłaniają się i wspólnie odmawiają różaniec i modlitwy do Panny Marii oraz świętych Jana i Urbana, obrońców winorośli. Po modlitwach dół i "horę" okadza się kadzidłem, kropi święconą wodą, a do środka wkłada się trzy najpiękniejsze winne grona, podczas gdy hotař trąbi na hotařskim rogu. Pozostali obchodzą dół z zapalonymi gromnicami, horę podnosi się i wstawia do dołu, który jest zasypywany, a sołtys zalewa go winem przelewanym przez hotařski róg. Po umocowaniu „hory” wszyscy stają w kręgu i obchodzą ją, odmawiając Ojcze nasz i zdrowaśki oraz modlitwy do św. Urbana za wszystkich zmarłych winiarzy i sołtysów oraz za wszystkich, którzy w winnicach pracowali i pracują. Po odmówieniu modlitw, wszyscy odwracają się plecami do hory i strzelają na wszystkie strony świata, na znak, że hora jest wbita, a wstęp do winnic pod groźbą kary śmierci zakazany. Oprócz hotařy nikomu nie wolno wchodzić do winnic. Dawniej po "zaražení" hory cała gmina zbierała się przed urzędem, gdzie odczytywano najważniejsze punkty "prawa winiarskiego"...

     Jak widać zatem, chodziło o obrzęd, którego celem była ochrona dojrzewających winogron przed jakąkolwiek szkodą: zniszczeniem przez ludzi, zwierzęta, choroby czy przed kradzieżą. Służyć temu, oprócz modlitw i praktyk o poniekąd magicznym charakterze miał surowy zakaz wchodzenia do winnic aż do pory zbiorów. Szczegółowy przebieg oraz termin obrzędu mógł różnić się w różnych częściach Moraw, ale najczęściej odbywał się on i odbywa do tej pory na przełomie sierpnia i września. 

     Z upływem lat i stuleci winiarze zyskali inne sposoby chronienia winnic przed złodziejami i szkodnikami i dziś „zarážení hory” to tylko barwna pamiątka dawnych zwyczajów, połączona z występami ludowych zespołów muzycznych grających na tradycyjnych instrumentach, wspólną zabawą wokół „hory” wzniesionej na rynkach wsi i miasteczek i oczywiście… piciem dużej ilości wina. Jednak turysta przemierzający piesze czy rowerowe szlaki po morawskich wzgórzach, z pewnością dostrzeże udekorowane drzewka również przy wejściach do winnic, co świadczy o tym, że pierwotne znaczenie tego symbolu nie zostało całkiem zapomniane

Katarzyna Potocka-Brygier
na podstawie artykułu Hany Kotulánovej „Zaražení hory, tajuplný vinařský zvyk”
Fot. PhDr. Jan Chmelíček
Galeria

  • Dodaj link do:
  • facebook.com
 

Komentarze

Komentarz
Facebook