Jaskinia Północna Wielka
Położenie - Wojcieszów, góra Połom (kamieniołom)
Długość jaskini - 113 m
Głębokość - 31 m
Wysokość otworu - ok. 580 m n.p.m.
Ekspozycja otworu - NNW
Stopień trudności: jaskinia o rozwinięciu poziomym, końcowy korytarz i Sala Dziada ciasne.
Opis dojścia:
Od stacji kolejowej, kierujemy się w górę ku dobrze widocznemu kamieniołomowi. Dochodząc do niego stajemy nad jeziorem, a z tego miejsca na terenie kamieniołomu widzimy tylko jedną budowlę, kruszarkę na 7 poziomie eksploatacyjnym (jedyny poziom na którym biegnie asfaltowa droga). Można się tam dostać asfaltową drogą biegnącą z Wojcieszowa do kamieniołomu lub stromą ścieżką zaczynającą się po lewej stronie jeziorka. Po kilkunastu metrach za kruszarką, skręcamy w lewo i stromo biegnącą ścieżką przez zarośla docieramy do otworu. Parę metrów nad otworem zaczyna się 8 poziom eksploatacyjny i stoi tam stary betonowy schron (pod ścianą otwór Jaskini Północnej Małej).
Opis jaskini:
Przez otwór podzielony płytą wchodzimy do dużej sali o charakterze upadowym (20 m szeroka, 6 m wysoka). Po prawej stronie 6 m od otworu znajduje się niewielka salka ok. 4 m długości i 1,5 m szerokości. Dno głównej komory opada ku południowemu wschodowi w głąb jaskini i w tym kierunku rozwijają się dalsze partie. Po kilkunastu metrach, główna sala rozgałęzia się na dwie odnogi, lewą krótszą w której znajduje się wejście do Sali Dziada i prawą dłuższą. Idąc prawą dochodzimy do miejsca w którym komora zwęża się przechodząc w 14-metrowy korytarz zwężający się, zapełniony na końcu namuliskiem. Przy wejściu do tego korytarza znajduje się wykop, dość często wypełniony wodą, po dawnych pracach archeologicznych. Wracając z powrotem do rozwidlenia można także wczołgać się do ciasnej Sali Geografów ok. 5 m długiej, do 0,5 m wysokiej. W lewej odnodze komory w centralnej części znajduje się niewielki 3 metrowy ciasny szybki, który prowadzi do Sali Dziada o upadowym charakterze, będącej niższym poziomem jaskini. Dno jaskini w przeważającej części zalegają duże bloki skalne. Na stropie jaskini zachowały się nieliczne stalaktyty, grzybki naciekowe i drapania. W zimie często można spotkać kolonie nocujących nietoperzy.
Historia poznania:
Jaskinia odkryta została w 1924 roku w czasie eksploatacji kamieniołomu. Jej ówczesna niemiecka nazwa Witschechohle pochodzi od dyrektora kamieniołomu. Pierwszy splantował i opisał jaskinię Hellmich, który znalazł w niej kawałki czaszki niedźwiedzia jaskiniowego i brunatnego. Następnie w 1935 roku Zotz badał namulisko znajdując kości niedźwiedzie i lwa jaskiniowego, ślady ogniska, a także narzędzia z jaspisu, krzemienia i kwarcu, pochodzące z paleolitu. W 1993 roku grotołazi z Speleoklubu "Bobry" z Żagania przekopali się do Sali Dziada. Po wojnie w jaskini były prowadzone także prace paleontologiczne prowadzone przez Zakład Paleontologii UW.
Andrzej Wjtoń
źródło: Góry i Alpinizm 3(15)/95