Władysław Jagiellończyk
Codziennie wielu kowarzan chodzi po „nowej drodze” w centrum miasta. A czy wszyscy wiedzą, że jej nazwa również nawiązuje do wątków czeskich w historii naszego miasta? Władysław Jagiellończyk mocno kojarzy się z historią Polski. Był polskim pretendentem do korony polskiej jako najstarszy syn Kazimierza Jagiellończyka, a jednak los skierował go na tron królewski w Pradze, a potem na tron węgierski. Czy był dobrym królem? Czy to, że nadał Kowarom prawa miejskie, wystarczy, aby być godnym nazwania ulicy w mieście?
Władysław Jagiellończyk królem Czech został jako piętnastoletni chłopiec dzięki wieloletnim staraniom swojego ojca, który kilkakrotnie układał się z wcześniejszym królem Czech, Jerzym z Podiebradów. Czesi już od kilku pokoleń usilnie starali się o króla z Polski, który uspokoiłby napiętą sytuację społeczną. Od czasów słynnego króla Karola Luksemburskiego nie mieli szczęścia do dobrych władców. Jego syn Wacław skłócił się z czeskimi możnowładcami, doprowadzając do kilku lokalnych wojen domowych. Napięcie społeczne wzrastało. Potem wybuchła religijna rewolucja husycka, która doprowadziła do nagłej śmierci Wacława. Rządy objął jego brat Zygmunt, który tylko sytuację pogorszył. Wojny trwały blisko 20 lat. Kraj, tak potężny za króla Karola, został całkowicie zdestabilizowany. Co rusz wybuchały niepokoje społeczne, rozruchy, bunty. Nasi południowi sąsiedzi prosili Władysława Jagiełłę o przejęcie tronu, kierowali swoją prośbę także wobec Kazimierza, wreszcie zgodzili się na Czecha, Jerzego Podiebradckiego.
Czeska katolicka szlachta oraz kościół byli mu, delikatnie pisząc, niechętni, ponieważ był husytą. 27 maja 1471 roku na sejmie kutnohorskim zgodzono się na koronację Władysława Jagiellończyka na króla Czech. W sierpniu tego roku w katedrze świętego Wita Władysław został koronowanym władcą Czech i od razu musiał rywalizować z węgierskim królem Maciejem Korwinem. Władysław wyszedł z tego konfliktu zwycięsko. W 1490 roku również odniósł sukces w wyścigu do tronu węgierskiego. Tym razem mierzył się ze swoim bratem Janem Olbrachtem. W życiu prywatnym żenił się trzykrotnie. Pierwszy raz w 1476 we Frankfurcie z 12 – letnią Barbarą Brandenburską (miała dwanaścioro rodzeństwa, zresztą Władysław również miał tyleż samo braci i sióstr) wdową po Henryku XI Głogowskim. Pan młody Władysław liczył sobie lat 20. Lata mijały, a dzieci nie chciały się rodzić. Władysław rozwiódł się. Następnie w 1491 ożenił się z czterdziestoletnią wdową po królu Węgier Macieju Korwinie Beatrycze z Neapolu. Ten związek również był bezdzietny, więc Władysław ponownie się rozwiódł w 1502. Dopiero trzeci związek z Anną de Foix okazał się spełniony. Ślub odbył się w 29 września 1502 wraz z koronacją na królową Węgier. Anna miała wtedy 18 lat, a pan młody zaledwie 46. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci - syn Ludwik i córka Anna.
Za swoich rządów Władysław Jagiellończyk przebudował pałac królewski na Hradczanach. Powstała w ten sposób największa w ówczesnej Europie świecka sala z wyjątkowym sklepieniem żebrowym o wykroju cyrklowym z pierwszymi w Czechach renesansowymi oknami, nazwana później jego imieniem. Sala ma aż 60 metrów długości. Była taka duża, że odbywały się tam wielkie uroczystości, obrady parlamentu, bale, a nawet turnieje rycerskie, na których rycerze walczyli ze sobą konno! Dodatkowo dobudowano do niej salę audiencyjną. Przy Starym Mieście wybudował Bramę Prochową (Prasna Brama). Król umarł 13 marca 1416 roku, zostawiając kraj ustabilizowany z mocno rozwiniętą kulturą późnego gotyku oraz elementami raczkującego renesansu. Ale czy był dobrym królem? Nazywany był za swojego żywota rex bene – król dobrze. Władysław pono na wszystko się zgadzał, osłabiając władzę królewską, a wzmacniając władzę katolickich możnowładców. Nie wzmocnił czy też raczej nie utrwalił pozycji dynastii Jagiellońskiej w Europie Środkowej. Dynastia panująca w Polsce, na Litwie, w Czechach i na Węgrzech przetrwała ledwie 10 lat dłużej. Dodatkowo jako król Węgier rzadko przebywał w Królestwie Czech. Ogólnie Czesi określają króla jako słabego, który nie spełnił oczekiwań, jakie w nim pokładano. Zagrożenie tureckie spowodowało, że chętnie powołano Ferdynanda z dynastii habsburskiej, męża jedynej córki Władysława, czyli Anny, na tron w Pradze. Za 100 lat wielce tego żałowano i chciano zdetronizować Habsburgów. Niestety zakończyło się to narodową katastrofą. Postępowa czeska szlachta została pobita w bitwie pod Białą Górą w 1620 roku i wyeliminowana z gry przez wygnania i konfiskatę dóbr czeskich patriotów. Czechy, ze swoją suwerennością, językiem, kulturą i elitami, zostały zepchnięte w historyczny niebyt aż do XIX wieku.
4 listopada 1513 roku król Władysław nadał Kowarom prawa miejskie na zasadzie miasta górniczego na wzór królewskiego prawa górniczego z 1300 z prawem na przykład do warzenia piwa, wypieku chleba, ponadto do targu raz na tydzień, jarmarku raz na rok, stworzenia własnych organizacji cechowych.
Grzegorz Schmidt
Bibliografia:
Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Historia Słowian Południowych i Zachodnich, Warszawa 1988, PWN.
http://en.wikipedia.org/wiki/Vladislaus_II_of_Bohemia_and_Hungary i jej linki.
Artykuł jest częścią działu "Kowarskie wątki w Pradze"