Żelazno 1945 - 1989
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie historii wsi Żelazno po 1945 r., a przede wszystkim losów jej mieszkańców, którzy od ponad siedemdziesięciu lat tworzą lokalną społeczność. W literaturze przedmiotu, dotyczącej losów ziemi kłodzkiej oraz jej powojennej historii, nie ma opracowania, które byłoby poświęcone jedynie dziejom tej wsi. Przedmiotem analizy jest okres od wczesnych lat powojennych po transformację ustrojową w 1989 r. Podstawę źródłową stanowiły wywiady przeprowadzone z 11 osobami, których rodzice, a czasem oni sami, byli osadnikami przybyłymi do wsi tuż po zakończeniu wojny.
Spis treści:
Wstęp
Rozdział I Dzieje Żelazna od początku osadnictwa do 1946 r.
Rys historyczny wsi
Nazwa wsi
Położenie geograficzne
Historia wsi do 1945 r.
Gospodarka
Ludność
Walory turystyczne
Żelazno po I wojnie światowej
Żelazno w latach II wojny światowej
Poza frontem: wieś w latach 1939–1944
Kultywowanie tradycji jako próba porządkowania chaosu spowodowanego II wojną światową
Wieś w latach 1945–1946 – lokalne trzęsienie ziemi
Wysiedlenia
Rozdział II 1. Ludność napływowa
Statystyczne zestawienie ludności napływowej w latach 1946–1948
Polska administracja
Losy wojenne ankietowanych osób
Przybycie do Żelazna w świetle relacji
Życie w tyglu wielonarodowościowym
Stosunki między Niemcami, Rosjanami i Polakami
Stosunki między Polakami „zza Buga” i „z centrali”
Stabilizacja życia oraz zwyczaje świąteczne jako elementy integracji mieszkańców Żelazna
Kształtowanie się administracji terytorialnej. Organizacja życia politycznego
Referendum z 30.06.1946 r.
Wybory z 19.01.1947 r.
Rozdział III Losy wsi i jej mieszkańców do 1956 r.
Próba kolektywizacji rolnictwa. Powstanie spółdzielni produkcyjnej
Gospodarka Żelazna
Integracja mieszkańców Żelazna
Życie w stalinizmie
Świetlice wiejskie narzędziem oddziaływania politycznego
Życie religijne
Reforma administracyjna z 1954 r.
Rozdział IV Od przełomu październikowego do demokracji – lata 1956–1989
Rozwój wsi
Historia Zgromadzenia Sióstr Maryi Niepokalanej w Żelaźnie na tle relacji państwo – Kościół w PRL
Życie codzienne żelaźnian na tle wydarzeń politycznych w kraju
Wizyty dawnych niemieckich mieszkańców Żelazna
Szkoła Podstawowa. Walka z analfabetyzmem
Gierkowskie przyśpieszenie, czyli propaganda sukcesu
Solidarność
Stan wojenny
Podsumowanie czasów PRL-u. Upadek komunizmu
Wydarzenia lokalne w pamięci mieszkańców Żelazna
Zakończenie
Wykaz skrótów
Bibliografia
Aneks
Grzesiek i Wojtek Basińscy: Piotr Basiński (1988–2010). Wspomnienie o naszym Bracie
Piotr Basiński, Magdalena Basińska: "Żelazno 1945 - 1989. Zarys epoki w dziejach pewnej wsi". Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław 2019. Okładka twarda, format 16,5 x 23 cm, stron 154, czarno-białe i kolorowe ilustracje
Zobacz także:
ksiązka w Sudeckiej Księgarni Wysyłkowej