Czeskie wielkanocne przysmaki

     Na Wielkanoc każda prawdziwa gospodyni w Czechach przygotowuje smakowite wypieki świąteczne, na przykład popularne baranki biszkoptowe w polewie czekoladowej lub cukrowej, pierniczki, mazance – ciasta drożdżowe, w kształcie bochenka, z rodzynkami czy judaszki – drożdżowe bułeczki natarte miodem. Poniżej znajdziecie kilka przepisów na świąteczne smakołyki.

 

---

MAZANEC

     Święta wielkanocne nie mogą obejść się bez słodkiego mazanca, pieczonego tradycyjnie w Wielką Sobotę (w Czechach zwaną Białą Sobotą). Nazwa ciasta pochodzi od dawnego pieczywa wielkanocnego, które kroiło się na kromki i maczało w winie i smarowało (mazało) miodem. Przepisy na mazance różniły się, w zależności od regionu i statusu materialnego gospodarzy. Zwykle przygotowywało się je z ciasta drożdżowego, czasem dodawano migdały i rodzynki lub orzechy i suszone owoce. Wilgotności nadawały ciastu śmietana i twaróg.

Składniki:
     230 g gładkiej mąki
     100 g mąki krupczatki
     1/2 kostki drożdży
     115 ml letniego mleka
     60 g cukru
     1 torebka cukru waniliowego
     70 g miękkiego masła
     4 g soli
     1/2 łyżeczki skórki cytrynowej
     1 jajko
     35 g rodzynek
     35 g posiekanych migdałów
     1 jajko
     50 g płatków migdałowych

    Przygotowanie:

   1. W misce zmieszamy mąkę gładką i krupczatkę, zrobimy w niej dołek, wlejemy 2/3 mleka i dodamy rozdrobnione drożdże. Powoli wymieszamy składniki do uzyskania gęstego ciasta.
   2. Posypiemy ciasto z wierzchu gładką mąką i pozostawimy do wyrośnięcia w ciepłym miejscu na około 30 minut. Dodamy pozostałe składniki, wlejemy resztę mleka i dokładnie wyrobimy. Na końcu wmieszamy rodzynki i migdały.
   3. Ciasto wyjmiemy z miski i pozostawimy na stolnicy na 30 minut, aby odpoczęło. Uformujemy bochenek i położymy na blachę. Pozostawimy jeszcze przynajmniej na godzinę w ciepłym miejscu do wyrośnięcia. Wyrośnięty mazanec natrzemy roztrzepanym jajkiem, posypiemy płatkami migdałowymi i lekko natniemy powierzchnię na krzyż.
   4. Pieczemy 40–50 minut w piekarniku rozgrzanym do 160 °C. Po upieczeniu mazanec możemy jeszcze natrzeć rozpuszczonym masłem z dodatkiem rumu i posypać cukrem pudrem.

 

---

JUDASZKI WIELKANOCNE

     Ciastka drożdżowe, nacierane miodem, najczęściej w kształcie stryczka lub kręconego sznura, piecze się tradycyjnie wieczorem w Wielką Środę (w Czechach zwaną Szkaradną Środą). Zgodnie z tradycją, ten kto zje judaszka o świcie w Wielki Czwartek (w Czechach zwany Zielonym Czwartkiem), przez cały rok będzie chroniony przed ludzką zdradą, ukąszeniem węża i użądleniem pszczoły. Jeśli nie chce się wam wstać o świcie, wystarczy jeśli zjecie judaszka w Wielki Czwartek na śniadanie.

Składniki:
     500 g gładkiej mąki
     70 g masła w temperaturze pokojowej
     2 żółtka
     300 ml śmietany do gotowania
     80 g cukru kryształu
     25 g drożdży
     4 g soli
     Szczypta startej gałki muszkatołowej
     Skórka z 1/4 cytryny

Do natarcia:
     1 jajko
     2 łyżki miodu
     1 łyżka masła

Przygotowanie:

   1. Wymieszamy drożdże z łyżeczką cukru i zalejemy 100 ml letniej śmietany, wmieszamy łyżkę mąki i pozostawimy do wyrośnięcia.
   2. Wszystkie pozostałe składniki wymieszamy, dodamy zakwas i wyrobimy nie lepiące się ciasto. Ugniatamy około 5-10 minut, aż ciasto będzie gładkie i sprężyste jak plastelina.
   3. Z ciasta uformujemy kulę, włożymy do miski, przykryjemy folią i pozostawimy na około godzinę do wyrośnięcia, powinno podwoić swoją objętość. Wyłożymy ciasto, ugnieciemy, aby uszło z niego powietrze i podzielimy najpierw na cztery części, potem na osiem i w końcu na 24 kawałki takiej samej wielkości.
   4. Z każdego kawałku uformujemy cienki wałeczek około 20-25 cm.  Formujemy węzełki i kładziemy na blachę wyłożoną papierem do pieczenia – ciastka powinny się zmieścić na 2 blachach.
   5. Ciastka natrzemy jajkiem roztrzepanym z 2 łyżkami wody i pozostawimy jeszcze 20 minut do wyrośnięcia. Piekarnik nagrzejemy do 190 stopni.
   6. Wyrośnięte ciastka natrzemy ponownie jajkiem i włożymy do piekarnika. Pieczemy 15 minut na złoty kolor.
   7. Podgrzejemy miód, odstawimy, dodamy masło pokrojone na kosteczki i wymieszamy do rozpuszczenia. Powstałą gęstą masą posmarujemy upieczone judaszki zaraz po wyjęciu z piekarnika. Poczekamy aż wystygną i możemy jeść.

 

---

BARANEK WIELKANOCNY

     Baranek z biszkoptowego, ucieranego, serowego lub drożdżowego ciasta jest tradycyjną ozdobą  czeskich stołów w Wielkanoc. Do jego upieczenia potrzebujemy specjalną formę i trochę zręczności.  Z pewnością warto spróbować!

Składniki:
     200 g mąki krupczatki
     120 g cukru kryształu
     4 łyżki gorącej wody
     4 jajka
     1 garść orzechów włoskich
     rum
     1 cukier waniliowy
     4 łyżki oleju
     1 łyżeczka proszku do pieczenia
     1 garść rodzynek
     tłuszcz do posmarowania formy, bułka tarta do posypania dna

Przygotowanie:

   1. Oddzielimy źółtka od białek. Białka ubijemy na gęstą pianę. Żółtka utrzemy z cukrem kryształem i waniliowym, dodamy gorącą wodę i olej. Lekko wymieszamy mąkę z proszkiem do pieczenia, dodamy posiekane orzechy, rodzynki namoczone wcześniej w rumie. Na końcu dodamy ubite białka.
   2. Ciasto biszkoptowe wlejemy do formy natartej tłuszczem i posypanej bułką tartą. Przykryjemy drugą połową formy i pieczemy baranka w 180 °C przez około 40 minut.
   3. Po upieczeniu delikatnie oddzielimy ciasto od formy cienkim nożem lub łopatką i pozostawimy do wystygnięcia.
   4. Następnie wyjmiemy ciasto. Barankowi zrobimy oczy z rodzynek i polejemy czekoladową lub cytrynową polewą.

 

---

FARSZ WIELKANOCNY

     Święta wielkanocne w Czechach kojarzą się z tradycyjnymi potrawami: w Wielką Środę (w Czechach zwaną Szkaradną Środą) jadło się omlety z porwanego ciasta (czes. trhanec), ponieważ danie powinno tego dnia wyglądać brzydko, jak nieudane. W Wielki Czwartek (w Czechach zwany Zielonym Czwartkiem) na stole powinny znaleźć się dania, w których dominował kolor zielony (z dodatkiem pietruszki, szpinaku czy młodych pokrzyw). W Wielki Piątek jedzono ryby lub gęste zupy. W Wielką Sobotę (w Czechach zwaną Białą Sobotą) popularną potrawą był farsz wielkanocny. Na Wielkanoc, obok ciast, mazanców, judaszy, baranków wielkanocnych i innych słodkich przysmaków, na stole królował rosół i pieczone mięso. W Poniedziałek Wielkanocny szykowano głównie dania z jajek i pieczono następną porcję farszu wielkanocnego.

     Tradycyjnym składnikiem farszu jest mięso wędzone z dodatkiem świeżych ziół.

Składniki:
     800 g mięsa wędzonego
     8 rogalików lub 1 bułka paryska
     8 jajek
     250 ml mleka
     sól i pieprz
     gałka muszkatołowa
     kilka garści ziół, według uznania – młode pokrzywy, natka, szczypiorek, ...
     smalec i bułka tarta do posypania formy

Przygotowanie:
   1. Mięso wędzone ugotujemy w wodzie i pozostawimy do wystygnięcia. Pokroimy następnie w kosteczki.
   2. Rogaliki lub bułkę paryską pokroimy w kosteczki i włożymy do większej miski. Żółtka roztrzepiemy w mleku, posolimy, popieprzymy i doprawimy gałką muszkatołową. Wlejemy na pieczywo i pozostawimy do nasiąknięcia. Dodamy pokrojone mięso. Zioła posiekamy, dodamy do miski i wszystko wymieszamy. Na końcu dodamy pianę z białek.
   3. Formę do pieczenia posmarujemy smalcem, posypiemy bułką tartą i wlejemy ciasto. Pieczemy w 200 stopniach przez około 35–40 minut na złoty kolor.

 

Więcej przepisów kulinarnych w języku polskim znajdziecie na stronie http://www.czechspecials.cz/uvod?lang=pl-pl

Anna Gruszczyńska - CzechTourism